Wednesday, December 15, 2010

KRISMAS MIDANGTE NENA INREMNA

Hnah hlui an tila, hnah tharin a rawn thlak angin kum hlui a liam a kum thar a rawn inher chhuak leh thin. Kum hlui a her liam dawn laia thil thleng pawimawh em em mitinin kum tir atanga kan thlir thin chu Krismas hun hlimawm leh zalen tak hi a ni. Kristiante hun ropui nimahse Kristian lote pawhin hemi ni denchhen hian kawng engemaw talin hma an lo la ve thin bawk. Lal Isua misualte tlan tura a rawn pianna ni a nih ang takin Krismas hun duhawm tak lo thlen dawn hian Kristian-te chuan midangte tana kan tih theih ang ang tihve kan chak lehzual hun a ni bawk. He Krismas hlut em em nachhan chu Pathian leh mihringte inkara remna siam tura Lal Isua lo piang hi a ni.

Zawlnei Isaia lehkhabu 9:6-ah chuan “Kan tan naupang a lo pianga, fapa pekin kan awm ta a; rorelna chu a koki-ah a chuang ang a; a hmingah chuan Maka, Remruattua, Pathian Chaka, Chatuan pa, Remna Lal an ti dawn si a” tih kan hmu. Tunah chuan ‘Remna Lal’ tih lai hi thlurbingin KRISMAS MIDANGTE NENA INREMNA tih thupui kan ngaihtuah ho dawn a ni. Bible behchhanin sawi tul mahse Pathian thuril lam chhui chu keia tihrual ni pawhin ka hre lova, chuvangin Krismas hun hlimawm tak hi inremna nena kan hman a pawimawhna lam hrut zawk ila a tha awm e.

Remna Lal, Isua Krista lo pian ni anih avangin Kristiante tan chuan midangte nena inremna rilru pu chunga Krismas kan hman a tul hle a ni. Mihring ve mai, chak lohnain a phuar vel kan nih avangin kan mihringpuite lakah pawh kan tha famkim thei lova, thinlung taka hmangaih leh rem harsat tak tak pawh kan nei ngei ang. Thenkhat chuan kan rilru na takin an lo hliam tawh pawh a ni thei e, kan chhiatna turin theihtawp an lo chhuah thin pawh a ni ang, tin, bumna avangin kan neih hlu tak tak kan lo chan phah tawh pawh lo ni ta se, tumkhat na reng reng chu heti zawng hian i han ngaihtuah teh ang. Pathian fapa meuh pawh nimahse mahni thilsiamte dinhmuna zuk dina an khawsak anga zu khawsa ve tur chuan rilru siam a har khawp ang le. Chu mai piah lamah chuan a thilsiamte chuan an lo hmusitin an lo pawm duh lo ang a, an tiduhdahin an hek ang a, an phatsan ang a, a neih zawng zawng laksakin kros-ah hial an khengbet dawn a ni tih hrelawk sa phei chuan mihring anga rawn piang tur chuan thutlukna siam a har talh talh khawp ang. Mahse chu zawng zawng chu hmangaihna avanga tawrh huamin a rawn piang a, a tuara, kan tan tlanna a rawn thlen famkim miau si a. Amah ringtu ka ni titute tan chuan Lal Isua tawrhna tawmpui ve turin vawikhat na reng reng chu inremna kawng kan zawh ve hi kan tihtur a ni dawn lawm ni? Remna hi a hlu a, a man erawh pek a ngai thung. A man kan pek tur chu eng kawng pawh nise Lal Isuan a zawh loh reng a awm lo a ni tih erawh hre thung ila. ‘Mihring ve mai ka nih avangin chak lohnain min phuara ka thei lo a ni’ kan ti dawn a nih erawh chuan engvanga Kristian a inchhala, Lal Isua ka hmangaih a ni inti ve ngawt nge kan nih? tih hi kan chhut chian a ngai ngei ang.

Monday, October 18, 2010

Chawimawi Duh Tlawmngaihna

Thang khat lian zet tawha vairampura ka zir ve laiin kan thianpa pakhat hian ‘Hmanlai Mizote tlawmngaihna kha chu ‘Nopui’ dawm duh vanga tlawmngaihna lek a ni e’ tiin a sawia, ka ngaihdan kalh tlat anih avangin kan inhnial nasa viau mai a.

Hun rei tak hnuah, tunhnai mai khan kan titi honaah hetiang zawng bawk hian pakhatin a rawn sawichhuak lehpeka, hemi tum pawh hian ka tang na leh khawp mai!

Hmanlai Mizote tlawmngaihna, mahni nunna hial pawhin a tuar khawpa tlawmngai Neuva te, Taitesena te, Khuangchera te leh midang tam takte, kha chawimawina nopui hlawhchhuah duh vang maia khatia tlawmngai leh huaisen ta ni thei hian ka hre tlat lo.

Mihrang Sahrang hmaah mahni lu zuarin theihtawp an chhuaha, khawtlangin an muanpui em em thin a ni. ‘Mizo tlangval,thian chhan thih ngam’ tih hi chhuang taka kan sawi zel dan tur pawh ni thei se ka duh nghe nghe.

Kawng danga thlir chuan chawimawi duhna avanga tlawmngai niin an lang thei em? tiin ngaihtuahna pawh min sentir viau mai. Chawimawina Zu Nopui kha tunlaia Noble Prize ang hiala hlu a ni thei dawn a,khami chang thei kha chu khawtlangah pawh an langsar hle dawn a ni.

Chutianga chawimawina ropui dawng thei tur chuan theihtawp chhuaha, harsa ti viau mahse ti lui hram hramin, khawtlang mithmuhah tlawmngai huaisen ang pawhin a inlantir theih viau dawn niin ka hre tho mai bawk a.

Engpawhnise, chawimawina hian mihring hi kawng tam takin chhawm nung bawk mahse, chapona tlangah a hlang chho awlsam riau thin a, mi tam tak tlakchhiatna pawh a lo ni tawh thin.

Tunlai, hian a phu miah loten chawimawina ropui tak tak an dawng nual tawh lo maw? tihte ka ngaihtuah zela. Phu avanga chawimawina hi chu a hlu a, inchawimawitir lam erawh hi chuan lukhawng a nei fahran awm love.


Rinawmna leh Tlawmngaihna a la thi lo.

Tlemlai deuh khan Nghahloh Dawr chungchang kha a lar viau thin a, a ropui khawp mai. Rinawmna leh Tlawmngaihna tlahniam tawh hle a kan ngaih lai hian khaw entawntlak tak tak pahnih chanchin ka rawn tarlang ve ange.

CHHIAHTLANG: Chhiahtlang khaw tlawmngaihna hi a ropui khawp mai.Tumkhat chu Chhiahtlang khaw chhungah hian leiminin min dang a,motor panga vel kan ding thap bawk a.Ruah a sur avangin tuman chhuah kan tum lem hlei law.

Chutih lai chuan pa pakhat leh a fapa rawlthar hi nihliap khumin bawngtuthlawh nen an rawn kal a, min dangtu leimin chu tumah phut hran lovin an rawn hai ta mai a nih chu! Chumi kan hmuh chuan a thalai deuh zawng chu kan chhuak a rei vak lovah kan thian fai ta mai a.Hemi tum chauh lo pawh hi midangte tanpuia tlawmngai taka Chhiahtlang khaw mite thawh thin thu hi ka hre nual mai.

CHEURAL: Cheural khua hi Phawngpui tlang bul lawka awm,in za nufa vel khua a ni a,he khua aia khaw rinawm hi ka la hre lo.An khaw High School zirtirtu-in min hrilh dan chuan an khaw pumah hian kawngkhar kalhna Tala nei hi pahnih khat bak an awm lo.An khuaah hian thil a bo ngai lova,kawngka pawh an kalh ngai lo.Bungrua pawh pawnah dah tawp mahse a bo ngai chuang lo.

Tin,an khuaah hian ruihtheih thil ti an awm lova.Tumkhat chu chhungkaw pakhatin zu zawrh tumin an rawn pem a, YLA leh mipuiin an duh lohzia lantirin puandum sinin kawng an zawh khum a,an tawp chiang teh asin. Hetianga khaw rinawm hi kan ram riangteah hian awm ve maw? “Pipu lungmawl runah kalhfung a ngai nem maw!” tih hla kha i sa rual ang u hmiang!

Saturday, August 14, 2010

A leh a linga vuttuithlawrbel!

Written on 30th Aug 2008

Ka ram riangte hian lei rem a rap hlei theilo nge kan tana khua rel ve reng? Heti taka a letling zawng hlira kan kal tak mai le!?

Nimin piah mai khan Lunglei Autorickshaw Driver te chuan Lunglei khawpui kawng chhe lutuk leh khawkrawk tak, hman deuh lawka RBM-Tantia hovin an siam mam pur nisi chu hnatlangin an siam a, vawiin khan an Owner lamte an hnatlang bawk.

Hmanni lawk khan Taxi leh Pik-up driver te an hnatlang tawh bawk a ni. Aizawl lamah pawh Taxi driver te an hnatlang tawh bawk anih kha. Ka ngaihtuahna a kal thui viau mai. Hetiang hi kan kal zel dan tur em ni ta le? Kawng siam tur PWD,Tantia etc an awm bawk si!

Excise deptt an awm laiin YMA, SRS ten ruihhlo an dap/man a la ngai cheu! Police Dept. awm reng laiin YMA, JAC ten Krismas leh hunpui velah an duty a bang chuang lo! BAFFACOS sum tam tak awm lai leh UD&PA dept kan neih laiin kohhran leh NGO ten theihtawpin tam tuarte chhawmdawl hna an thawk!

Inthlan a hnai, Politician ten Pathian thu an sawi leh anga Kohhran Upa ten politics an sawi thung ang! Engtinge kan kal zel tak ang le!! Zoram siam tha tur hian nang leh kei hian tih tur kan nei a ni lawm ni?

Thursday, July 29, 2010

Misual Intawhkhawm @ Hmuifang - Hla-in

Rilrua riak ru veng veng hi puak chhuahpui ta ila tu’n min dem lem lo’ng chu maw. Ka ngaihtuahna vak kualin duhthusam ram a thleng a, a sawhkhawk chuan heti hian hla a rawn chawi chhuak ta si! Bawhzui tlak awmze nei a hrin chhuah phei chuan a va hlu dawn em!

Ruahvarpui bang theh’ thluk hian han ‘chheih’ chhuah tum phawt te’ng.

A khi Fangtlangpui a mawi an ti, (Mawi an ti e)
Fan ka nuam e ‘sual’ rual nen zingzin iangin (Chheih)
Hlim zai vawrin, zan tlai dawn lovin (Awi a dawn lovin, awi awi)

Khelkhawn’ zai lam pawh hian:

Zuangin tho r’u tlang tin tlang hranga leng zawngte,
Tawn zai kan rel Fangtlangpuian, Fangtlangpuian e;
Tawn zai kan rel Fangtlangpuian,
Tlangpui, tlangpui, Fangtlangpuian
Fangtlangpuian e.

‘Free verse’ an tih lam hawite hian ka awi chhuak thei angem?

Zochhumpui zing leh khuangruah sur
Kian zai rel la hnutiang hawi lovin,
Sakhmel tawn loh thaleng rualten
Tawn ni her na ngai kan ti,
Thanghluan Fangpui tlang dam diaian.
Theih zawng chang se kawlvalenchham
Kar dana leng lungduh zawng nen,
Kimte’n zan tlai reng dawn lovin,
Hlim ni chen zai rel ka nuam ngei e.
An rel thiam ngei ang lakthiam chhaktiangpa,
Thangvana leng leh thlir thui Zawlkhawpui valin;
Thlangtiang Sappui hneha hringkir pawh,
Ka huam nange hmarzawl pasaltha leh fuliafa lakthiama;
Chhimtlang miril zawng nen,
Anpai, mingo tui al liak chenin.
Thingdiman ka sawm dawn che’m ni Berhvate?
Huiva hramthiam nge Thuva nunnem zawk?
Rualtin runa biahthu hlanin,
Tak chang theia’n ka sam hei hi,
Fangpui tlang MI kei ka lungkham.

Tawngtial lam thleng hian hawh ta ila Pu Shelley-ten min dem lem lo’ng chu maw.

Hast’ly, Hast’ly comest thou,
Spirit of MI;
Wherefore hast thou left me now,
Many a day on thinking thee.

How shall ever one like me,
Win thee back again?
With friends whom I long to see,
On high greenish mountain.

Thursday, July 1, 2010

CHHIMKUNPA PHILOSOPHY

Written on 24th June 2007

Zopa kum chhiar a kum 4 lai liamta Christmas khan naupang rual hruaiin N.Delhi-ah kan hawi khawthawng ve teh tlat a, a vawt nuam khawp mai. Ka nau zaithiamte chu Mizo inkhawmnaah zai turin an sawm a, mahse kan chhangchhia atalangin kan tlai palh hlauh, min lo ko hman tawh si! Chutah Chhim Pa ve ngei, Delhi Mizo te zinga challang ve tak chuan “kan chhimkun ho chu…!” min ti a niawm e.

Delhi a chhim nu challang chuan min lo vui pui nasa mai a,a lawmawm khawp mai. Amaherawhchu, chhimkunpa hian dah chhuah hun chu a la nei ngei ang. Hmar Pa kuaikun tur nilovin Zoram kun chunga kal mek hi a kuai dak dawn a ni.

Chhim lam mi chuan, ‘hmanlai chuan chhimah thluak a awm a,hmarah sum a awm an ti thin’tih hi sawi a nuam ta hauh lo mai le!A chhan chu, tunah chuan, hmar lamah sum mai nilo,thluak pawh a awm tel daih tawh a ni.Hmar lama ‘thluak’ awm phei ta hi a pawi a nilo, apawi zawk chu Chhim Pain’thluak’ a hloh hi a ni zawk.

Mizo Pa ropui tak tak- Ex CM:Pu Laldenga(fam), Brig T.Sailo leh mi ropui tak tak tuna la dam awmchhunte pawh ‘tar’ ni tawhte hi ‘chhim lam mi an ni’ tih hi kan inhnemna kumhlun a nih mai a hlauhawm ta e.Hun hlui ropuina(past glory) hian hun thar a mite hi a ropuina a chhawm tir zel thei bawk silo.

Amaherawhchu, thang an lo thar chho zel a, Chhim Pa hian ‘kun’reng kan tum bik ta lo.’Chhim dak’ ti a min koh kan phut dawn lo nain, Oxford of the ‘East’ tia koh ngam nih kan tum ta.Thang kan lo thar a, ‘kan lo kal alawm hei’.India ram khawpui hrang hrang leh foreign thleng pawhin kan intirchhuak tan ta e.

Kan thalaiten thiamna tak tak Mizoram tan an rawn chaw lut dawn a,chhim lam atang hian Zoram damna a rawn thleng dawn a ni. Border trade hmang hian Akyab thleng Lawng lian kal thei turin buatsaih a ni ang a, lawngin man tlawmtein bungrua kan chaw lutin kan thawnchhuak chur chur tawh mai dawn a ni.

Man power lam pawh unskilled labour atanga executive post thleng luah thei turin kan thalaiten tan an la mek a ni. Kut hnathawktu, thing anchhedawng(tung), sawhthing leh aieng avanga mittui far thinte kha, an thawhchhuah phu ngeiin malsawmna an dawng tawh ang.

A hralhna lamah buaina awm tawh lovang a,market a that avangin Mizo mipui thatchhia niawma lang hial tawhte chuan an taimakzia an tilang tawh dawn a ni. Mizoram kawtchhuah kan sawn dawn a ni.

Media leh entertainment lam thlengin kan thang chho ta thur thur mai. Chhim Pa philosophy chu ‘kun hniam’ lam ni tawh lovin ‘dak chhuah’ lam a ni ta. Sum leh pai beisei lo, hloh huam a chhim lam hmasawnna atana penchhuak ngam ‘Baala hma a thingthi ngai lo’ zat zet an lo lang ta.TV lamah nise, Makedonia Zaipawl 1991 a zaipawl music video lo siam tawh(Mizoramah an hmasa ber mai em?) te tuallenna a ni bawk a, ZoSport(a theuneu lo..!), Quiz, Talkshow, Idol,Super model, Talent show.etc… nen ram kan la duai duai mai a, LEI REM KAN RAP TAN TA E….


Tuesday, June 22, 2010

Hun hlui - hun thar

Tinkim ka dawn, riltin ka hrut,
Ka kur diam e, nunhlui ngaiin;
Eng dawn lova, tlaini len lai.
Panlai ka ngai, kir rel lovin,
Zan mu ka chhing, nghilh si lovin;
Zing khua a var, thin lai a thar,
Chhun ni ka chhiar, ka ngui riai e.
Kumpui ka chhiar, ka chhiar liam e,
Nun thar ka tawng, phurhhlan ka siam.
Ka riang hluan e, mahriakte a,
Zun phur ianga, kal lai relin;
Min dem lo u, min dem lo u,
Nun thar ka zir, ka zir zel e,
Chung khuanu leng, hual chung zelin.

Thursday, June 3, 2010

THALAITE NUN HRUAIBO THEI - NGAIHSAN DIKLO

Tunlai thalaite nun hruaibo thei thil ngaihsan dik lo chungchang kan ngaihtuah ho dawn a ni.Khawvel a lo thang zela thiamna finna a lo pung zel a, kan khawhawi a lo zauvin khawvel pum mai pawh hi khaw te tak te ang lekah a ngaih theih ta.Hun rawn inher zelin thiamna chhenfakawm tak tak a rawn ken rual hian thil thalo tam tak a rawn paipawn tun bawk a ni.Khawvel danglam chho zelin a khawih ber leh a chhe zawng emaw a tha zawng pawha nghawng a neih nasatna ber chu ‘thalaite’ an ni.Tun hi Thalaite khawvel a ni kan ti fo thin tak nain a chhe zawnga a kal hlauh chuan thalaite hi chhiatna thlentu an ni mai dawn a ni.Nun insiam lai, tha chak lai leh thil zir chak hun lai a nih avang hian thalaite nun hi fimkhur pui a ngai em em a ni.

Tleirawl/rawlthar an rawn nih chhoh atang hian duh leh ngaihsan zawng an la na em em a, an ngaihsan tawh vekah chuan a dik a dawk thlu mang lova ngaihsan bur, pathian biaka biak deuh thaw hial pawh an nei thin a ni.Chuvangin a that lohna ngaihtuah lem lova thalaiten kan duh zawng kan ban huam mai thin hian chhiatna nasa tak min thlen thei a ni tih kan hriatreng a tul a ni. Tunlai thiamnain a rawn kenchhuah Television,mobile phone leh internet hmangin kan khawvel pum kalphung kan lo hmu thei a, London kawtthlera sap nula tlangval khawsak zia thlengin he kan ram kilkhawr takah hian kan la lut zung zung thei a ni.Thil tha tam tak khawvel hian rawn her chhuak zel mahse thiltha lo, kan nun leh khawtlang nun atan pawh him lo, tam tak a awm avangin kan fimkhurna tur kawng hrang hrang i han thlir ho ang u hmiang.